8 sierpnia 1944 roku to dla bretońskiego miasteczka Saint-Malo dzień końca świata, dzień bombardowania, zapowiedziany przez deszcz ulotek. Dzień zwiastujący koniec niemieckiej okupacji hukiem bomb i ogniem pożarów. Jednak, mimo ostrzeżeń, nie wszystkim mieszkańcom dane było opuścić miasto. W jednej z kamienic szesnastoletnia niewidoma Marie-Laure oczekuje na powrót stryjecznego dziadka. W podziemiach hotelu na koniec bombardowania czeka Werner, osiemnastoletni niemiecki żołnierz. Ich losy zaczęły się splatać już dziesięć lat wcześniej, w paryskim muzeum i w niemieckim sierocińcu. Co sprowadziło ich do tego miejsca? Przypadek? Przeznaczenie? A może klątwa, od stuleci przyczajona w ukrytym brylancie?

„Światło, którego nie widać” to uhonorowana Nagrodą Pulitzera powieść historyczna Anthony’ego Doerra, autora „Miasta w chmurach”. Przedstawia przedwojenne i wojenne losy dwójki dzieci, a później nastolatków: Marie-Laure i Wernera. Każde z nich żyje we własnym mroku: dziewczynka w mroku ślepoty, chłopiec w mroku ubogiego sierocińca. Zanim zdążą dorosnąć, wciągnie ich inny rodzaj ciemności: ciemność wojny.

Doerr przeplata ze sobą rozdziały poświęcone Wernerowi i Marie-Laure, cofa się do ich dzieciństwa, to znów przenosi nas do lat 40. Krótkie rozdziały często kończą się mocnym akcentem, co zachęca do dalszej lektury i stale podtrzymuje zainteresowanie czytelnika. Akcja toczy się głównie w Saint-Malo, ale autor zabiera nas też do tajemniczych sal paryskiego Muzeum Historii Naturalnej, do nazistowskiej szkoły dla uzdolnionej młodzieży i na linię frontu. Pokazuje oblicze wojny z nieco odmiennej perspektywy niż ta, do której jesteśmy przyzwyczajeni: niewiele mówi o bitwach, a o wiele więcej o znaczeniu radiostacji, życiu pod okupacją, indoktrynacji niemieckiej młodzieży czy grabieżach klejnotów i dzieł sztuki na niewyobrażalną skalę. Oddaje hołd powieściom Juliusza Verne’a, które dają możliwość ucieczki w światło z największego mroku. A na koniec oszczędza nam uproszczonych rozwiązań i przewidywalnych zakończeń. „Światło, którego nie widać” pozwala dostrzec wyraźną różnicę między wartościowymi powieściami godnymi najwyższych nagród literackich a sentymentalnymi romansami historycznymi.

Aż do dnia bombardowania, niezależnie od tego, jak gęsty mrok otacza bohaterów, odnajdują oni światło w rodzinie, przyjaźni, lekturze, nauce – mimo smutku, który przenika całą tę historię. Co zdołają ocalić, kiedy wszystkie światła zgasną?

Agnieszka Kruk